ที่ตั้ง
ตำบลเขานิเวศน์ อำเภอเมืองระนอง
ละติจูดที่ 9° 57′ 36″ เหนือ ลองจิจูดที่ 98° 38′ 24″ ตะวันออก
เดินทางตามเส้นทางหลวงหมาย 4 เข้าเมืองระนอง เมื่อถึงสี่แยกโรงพยาบาลระนองให้เลี้ยวซ้าย ตรงไปจนถึงพระราชวังรัตนรังสรรค์จำลอง เลี้ยวขวาไปประมาณ 50 เมตร ถึงสามแยก ให้เลี้ยวขวาขึ้นเนิน บนเนินนี้คือเนินประวัติศาสตร์ และเป็นแห่งเดียวกับที่ตั้งอาคารศาลากลางจังหวัดระนองหลังเก่า
ประวัติและความสำคัญ
เนินประวัติศาสตร์เป็นเนินเขาหรือควนที่ตั้งอยู่ใจกลางเมืองระนอง บนเนินนี้เคยเป็นที่ตั้งของพระที่นั่งรัตนรังสรรค์ สถานที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ รัชกาลที่ 5 เมื่อเสด็จฯ เลียบแหลมมลายู ใน พ.ศ. 2433 ในครั้งนั้นได้พระราชทานนามเนินเขานี้ว่า “นิเวศน์คีรี” ทั้งยังทรงปลูกต้นมะขามคู่ไว้หน้า พระที่นั่งฯ ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ตั้งศาลากลางจังหวัดระนองหลังเก่าที่ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแล้ว
ใน พ.ศ. 2537 จังหวัดระนองได้จัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์รัชกาลที่ 5 บนเนินประวัติศาสตร์แห่งนี้ตรงบริเวณต้นมะขามคู่ที่ทรงปลูกไว้ จากนั้นก็จะมีประชาชนชาวระนองและนักท่องเที่ยวขึ้นมาสักการะและเยี่ยมชมอยู่เสมอ
กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานตามประกาศวันที่ 27 ธันวาคม พ.ศ. 2544
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 119 ตอนพิเศษ 119 ง วันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2545
